Sebepsiz zenginleşme yani diğer ismiyle haksız zenginleşme, kişilerin mal varlıklarını beyan edememesi durumunda ortaya çıkan hukuk problemidir. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu kapsamında bu konunu tüm detayları ve hatları çizilmiştir. Günümüzde her birey, gerekli görülmesi durumunda kazancını, birikimini ve gelirini kanun koruyuculara açıklama zorunluluğu vardır. Sebepsiz zenginleşme davası ne demek? Hangi mahkeme bakıyor? Zamanaşımı var mı? Dilekçe nasıl hazırlanır? Dolu dolu bir hukuk bilgilendirme yazısıyla daha karşınızdayız.
Hukuk sistemimiz bir kişinin kazanç elde etme yöntemlerinin yasal olmasını emreder. Eğer ki bir kişi zenginleşirken diğer bir birey fakirleşiyorsa, bu hukuka aykırıdır. Haksız zenginleşme kapsamına girer. Zarar uğrayan bireyler de hakkını hukuk yolunda arayabilir. İşte haksız zenginleşme davası da bunun için var.
Türk Borçlar Kanunu Madde 77’de sebepsiz zenginleşmelerin hakkında şu ifade yer alır:
“Haklı bir sebep olmaksızın, bir başkasının malvarlığından veya emeğinden zenginleşen, bu zenginleşmeyi geri vermekle yükümlüdür.”
Sebepsiz Zenginleşme Davası Ne Demek?
Haksız kazanç yöntemlerini kullanarak bir kişiyi zarar uğratan bir zenginleşme ve gelir elde etme durumu var ise buna sebepsiz zenginleşme denir. Halk arasında “Haksız Zenginleşme” olarak da ifade edilir. Zarara uğrayan tarafın da bunu ger almak için başlattığı hukuk sürecine sebepsiz “haksız” zenginleşme davası denir. Borçlar Kanunu 77 – 87. Maddeleri ile düzenlenmiştir. Haksız kazanç sağlayan kişi, karşı tarafın zararını ödemek ve iade etmek zorundadır.
Davaya konu olan borcun ispat edilebilmesi için bir taraf zenginleşirken karşı tarafın da fakirleşiyor olması şart. Eğer zengin taraf gelirini haklı bir kaynağa dayandıramazsa da borcunu nakdi ya da mülk olarak ödemeyle zorunludur. Toplum içinde çok hızlı ve yüksek oranlı zenginleşen kişilerin bu tür davalar ile karşılaştığı söylenir. Kısmen doğrudur. Ancak hemen belirtelim, haksız zenginleşme davasını sadece bireyler değil, devletin yetkili kurumları da açabilme hakkına sahip. Vergi daireleri ve maliye bakanlığı bu konuda öncü.
Sebepsiz Zenginleşme Davalarına Bakan Yetkili Mahkeme Hangisi?
Kanunlarda her davanın açılacağı adres olarak farklı mahkeme türleri gösterilir. Günümüzde birçok farklı dava türüne bakan mahkemeler var. Sebepsiz zenginleşmelere karşı açılacak davalar da öncelikle davalının bulunduğu bölge mahkemeleri olduğunu belirtelim. Buradaki “davalının bulunduğu yetkili mahkeme” ibaresine dikkat çekelim. Davacının değil, karşı tarafın ikametgahını göz önünde bulundurarak bir değerlendirme yapılır.
Nereye başvurulur? Sebepsiz zenginleşme davası açmak için davalı bölgesinde yetkili Asliye Hukuk Mahkemesine başvuru yapılır. Karşı tarafın yerleşim yerine göre mahkemeyi seçmeniz gerekir. Dilekçeler de Asliye Hukuk Mahkemesi heyetine sunulur. 15 – 20 gün içerisinde de sunulan dilekçenin cevabı açıklanır.
Sebepsiz Zenginleşme Zamanaşımı Hakkında Güncel Bilgi 2023
Zamanaşımı, Türk hukuk sistemindeki hemen hemen çoğu dava konusu için geçerli. Haksız zenginleşme hallerinde de zaman aşımı var. Sebepsiz zenginleşmeden dolayı mağdur tarafa doğan istem hakkını kullanmak için belli bir süresi var. İlk olarak zamanaşımı davalının hakkını geri isteyebileceğini öğrendikten sonra başlar. Bunun zamanaşımı süresi 2 yıldır. Yani bir kişi zarara uğradıktan sonra bunun geri alınacağını öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl (24 ay) süre içerisinde dava dilekçesini vermesi gerekiyor.
Sebepsiz zenginleşme davasının en önemli zamanaşımı süresi ise, bu zenginleşmenin başladığı tarihten itibaren hesaplanır. O da 10 yıl (120 ay) olarak belirlenmiştir. Yani sizi zarar uğratan kişinin bu eylemlere başladığı tarih esas alınır ve 10 yılı geçerse, dava açma hakkı zamanaşımına uğrar. Konuyu şu şekilde toparlayalım…
2023 yılında sebepsiz zenginleşme zaman aşımı süresi:
- Davacı, zararını geri alabileceğini öğrendikten sonra 2 yıllık zamanaşımı süresi var,
- Davalının haksız kazanç işlemlerine başladığı tarihten itibaren 10 yıllık bir zaman aşımı süresi var.
Sebepsiz Zenginleşme Davası Açmak İçin Gerekli Olan Şartlar
Bu tür davaları başlatmak ve mahkemeye dilekçe sunmak için birtakım hukuksal özellikleri karşılıyor olmanız gerekiyor. Haklı gerekçeleri olmayan bireylerin sebepsiz zenginleşme davası açma girişimleri beyhude bir son bulur. Avukatlar ile görüşüldüğünde çok sayıda şart ve koşul olduğu görülecektir. Ancak 4 kısa ana maddede konuyu açıklamak mümkün.
2023 yılı güncel yasaya göre zenginleşme davası açmak için gerekli olan şartlar:
- Taraflardan birinin mal ve mülk yönünden zenginleşmiş olması gerekiyor.
- Diğer tarafın da artan bu zenginlik karşısında fakirleşmesi şart.
- Artan ve azalan bu gelirler hakkında her iki tarafın da bir ilişkisinin bulunması önemli.
- Artan mal varlığı ve zenginleşmenin haklı bir gerekçeye dayandırılmaması gerekli.
1) Bir Tarafta Zenginleşme Olması Gerekiyor
Sebepsiz zenginleşmenin sonucunda dava açmak için ilk şart olarak davalı olan bireyin gelirinde bir artış olması istenir. Bu en temel şartlardan birisidir.
2) Davacı Tarafın Gelirinde Fakirleşme Yaşanması Gerekli
Davacı kişinin fakirleşmesi, haksız zenginleşme davası açmak için önemli bir koşuldur. Ayrıca bunun da mahkemeye deliller ile ispatlanması istenir. Sözlü bir beyan kabul olmaz.
3) Zenginleşme ve Fakirleşme Konusunda Tarafların Ortak Bir Bağı Olmalı
Taraflar arasında artan ve azalan bir gelir durumu yaşandığında, her iki kişinin de bir ilinti içerisinde olması gerekiyor. Yani bu artış azalış durumunun birbirine bir bağı olmalı.
4) Davalı Kendisine Yöneltilen İthamları Deliller İle Çürütmemeli
Bir kişiye sebepsiz zenginleşme davası açacağınız zaman, bu ithamları karşı tarafın deliller ile çürütmemesi gerekir. Yani haksız kazanç haklı kazanç olarak ispatlanmamalıdır.
Sebepsiz Zenginleşme Dava Dilekçesi Hazırlanması Hakkında Güncel Bilgi 2023
Asliye hukuk ve Asliye ticaret mahkemelerine sebepsiz zenginleşmeyle alakalı bir dava açılacağı zaman, ilk adım olarak dilekçe hazırlanıp sunulması gerekiyor. Ama hazırlanacak dilekçelerin de birtakım esas ve usullere bağlı kalınarak oluşturulması isteniyor. Örnek metin görmeden tek başınıza bunu yapmanız mümkün değil. Bu nedenle 2023 yılında güncel sebepsiz zenginleşme dava dilekçesi örneklerini yazacağız. İşte detaylar…
Sebepsiz zenginleşmeyle alakalı davalar için dilekçe örnekleri (2023 Güncel):
Kaynak: Wikipedia
İlginizi çekebilir: Avukata Vekalet Verme Nedir? Sakıncaları ve Ücreti
